पृष्ठभूमि
सुन्दरबजार नगरपालिका गण्डकी प्रदेशको लमजुङ जिल्लामा पर्दछ । लमजुङ जिल्ला अन्तरगत पर्ने भोटेओडार, सुन्दरबजार, तार्कु, परेवाडाँडा , कुन्छा, चन्द्रेश्वर, दुराडाडाँ, ध्रुसेनि र सिन्दुरे गा वि स मिलाएर सुन्दरबजार नगरपलिका गठन गरिएको हो । ७२.०३ बर्ग किमि क्षेत्रफल रहेको यस नगरपालिकाको कुल जनसंख्या २७०४३ (जनगणना २०७८) छ । साविकमा सुन्दरबजार नगरपालिकामा भोटेओडार, सुन्दरबजार, तार्कु, परेवाडाँडा र कुन्छा रहेकाेमा हाल थप चार गा.वि.स. मिलाएर सुन्दरबजार नगरपालिका २०७३ मा घोषणा भएको छ । लमजुङ जिल्लाका चार नगरपालिका मध्य सुन्दरबजार नगरपालिका दक्षिण भागमा अवस्थित नगरपालिका हो । नेपाल सरकारको निर्णय अनुसार वि.सं. २०७१ मंसिर १६ गते सुन्दरबजार, भोटेओडार, तार्कु, परेवाडाँडा र कुन्छा ५ गा.वि.स. मिलाएर यो नगरपालिका बनेको थियो । यसमा पुनः २०७३ मा दुराडाँडा, चन्द्रेश्वर, धुसेनी र सिन्दर गरी चार गा.वि.स. मिलाउने काम भयो । यस नगरपालिकाको पूर्वमा दोर्दी गाउँपालिका राइनास नगरपालिका, पश्चिममा मध्यनेपाल, उत्तरमा बेसिशहर, दक्षिणमा तनहुँको भान नगरपालिकाले घेरिएको छ भने केहि भाग तनहुँको व्यास नगरपालिकासँग जोडिएको छ । यो नगरपालिकामा ११ वडाहरु रहेका छन् । यो नगरपालिका पूर्व-पश्चिम लाम्चो जाकारमा रहेको छ । यसको भूवनोट करिव ५०० मिटर पाउँदी बजारदेखि उत्तरमा १५०६ मिटर मूलकोटसम्मको उचाईमा फैलिएको छ । नगरपालिकाको कार्यालय वडा नं. ६ सुन्दरबजारमा रहेको छ । यहाँ घले राजा रशाहवंशीय २४ से राजाहरुको पालादेखिका ऐतिहासिक कोट, गडी, मठ, मन्दिर आदि रहि नाएका छन् । तार्कुकोट, तुर्लुडकोट, वजारकोट, कुन्छागडी यहाँका ऐतिहासिक ठाउँहरु हुन् । यी ठाउँबाट विभिन्न मनमोहक प्राकृतिक दृश्यहरुको अबलोकन गर्न सकिन्छ । यहाँको मुख्य धर्म हिन्द हो । अकलामाई, भागिरथी, लक्ष्मीनारायण, मनकामना, चण्डी देवीस्थान, सिद्देश्वर जस्ता मन्दिरहरु, कर्मसम्पालिङ, समता, साड्दोपोल्री जस्ता बौद्ध गुम्वाहरु चर्च, मस्जिद यहाँका प्रसिद्ध धार्मिक स्थलहरु हुन् । मस्यांदी, मिदिम पाउँदी, नाउँदी र किरिन्चे यहाँका प्रसिद्ध नदी र खोलाहर हुन् । यी नदी र खोलाहरुमा मोटरेवल र झलङ्गे पुलहरु निर्माण भएका छन् । हॉडेटार,वरेटार, ताकुंटार, कुमालटार वेसीका समतल भागहरु हुन् । मस्र्याङ्दी, पाउँदी, नाउँदी किनाराका फाँट यहाँका अन्नभण्डार हुन् । हाँडेटार जल उपभोक्ता प्रणाली, किरिन्चे-काँडाबोटे-सेराफाँट, भाटवेशी, पाउँदी-घारबिडी बतासे, लामिखेत कुलो यहाँका सिंचाई आयोजना हुन् । सुन्दरबजार नगरपालिकामा भएको ५४२४ हेक्टर जग्गा मध्य खेत २०४५ हेक्टर, पाखो १९३१ हेक्टर, गौचरण १६७ हेक्टर र जगल १२७६ हेक्टर रहेका छन् । यहाँ गाउँले किसानहरु धान, मकै, गहुँ, कोदो आदि अन्नवालीको खेती गर्दछन् । फलफूलमा अम्वा, लिची, जाँप, केरा, मेवा, कटहर, भुईकटहर आदिको खेती गरिन्छ । सुन्दरबजार क्षेत्रको कृषि व्यवसायमा सुधार ल्याउन नमूनाका रुपमा दुराडाँडामा आरभा नेपाल नामक मोडर्न एग्रीकल्चर फर्म संचालनमा छ । यस नगरपालिका वडा नं ५ को गहते र वागेडाँडालाई मौरीपालन पकेट क्षेत्रको रुपमा विकास गरिएको छ । यहाँ अर्गानिक तरकारी खेतीहरु आलु, काउली, टमाटर र कागती, कफी आदि खेती गरिएको छ । केही युवाहरु पशु, कुखुरा, माहूरीपालन र व्यापार व्यवसाबमा सक्रिय भएको देखिन्छ । केहि नोकरीमा सलग्न छन् । यहाँ बैकिङ्ग तथा वित्तीय सेवाहरु पत्नि उपलब्ध छन् । सुन्दरबजार र भोटेओडार यस नगरपालिकाको प्रमुख व्यापारिक केन्द्र हुन् । सुन्दरबजारको सिउँडीबारमा ७० मेगाहर्जको मध्य मस्र्याङ्दी हाइड्रोपावर संचालनमा छ । सचारका लागि रेडियो भोटेओडार ५०.८ फ्रिक्वीन्सीमा संचालन मै रहेको छ । सुन्दरबजारबाट लमजुङ पत्र साप्ताहिक समाचार पत्र प्रकाशित हुने गरेको छ । शैक्षिक संस्थाहरुमा तरकारी तवरबाट कृषि तथा पशु विज्ञान अध्ययन संस्थान लमजुङ क्याम्पस, सामुदाविकप्रयासमा मातृभूमि, भक्ति आदर्श र सर्वोदय क्याम्पसले उच्च शिक्षा प्रदान गरिरहेका छन् ।
Read Moreवडाहरु
११घरधुरी
६०४३जनसंख्या
२७९७१पुरुष जनसंख्या
१४२२५महिला जनसंख्या
१३७४४अन्य जनसंख्या
२क्षेत्रफल (वर्ग किमी)
७२.०३- पुरुष ११४५
- महिला ११०२
- जम्मा(पुरुष + महिला) २२४७
- ( घरधुरी ) ४४०

- पुरुष १९७०
- महिला १८४३
- जम्मा(पुरुष + महिला) ३८१३
- ( घरधुरी ) ७५५

- पुरुष ११३०
- महिला १०९७
- जम्मा(पुरुष + महिला) २२२८
- ( घरधुरी ) ४७९

- पुरुष ८५८
- महिला ८०४
- जम्मा(पुरुष + महिला) १६६२
- ( घरधुरी ) ४१८

- पुरुष १०६१
- महिला ९६०
- जम्मा(पुरुष + महिला) २०२१
- ( घरधुरी ) ४३५

- पुरुष १८५८
- महिला १८३७
- जम्मा(पुरुष + महिला) ३६९६
- ( घरधुरी ) ८०५

- पुरुष १७०३
- महिला १६४८
- जम्मा(पुरुष + महिला) ३३५१
- ( घरधुरी ) ७२४

- पुरुष ८५४
- महिला ८३३
- जम्मा(पुरुष + महिला) १६८७
- ( घरधुरी ) ३८७

- पुरुष २४४३
- महिला २४०८
- जम्मा(पुरुष + महिला) ४८५१
- ( घरधुरी ) १०६७

- पुरुष ६४५
- महिला ५९३
- जम्मा(पुरुष + महिला) १२३८
- ( घरधुरी ) २७५

- पुरुष ६०५
- महिला ६५२
- जम्मा(पुरुष + महिला) १२५७
- ( घरधुरी ) २५६
